Қазақтың әр дәуірі өз арнасымен ағып, әр толқынында тағдырлы тұлғаларды көтерген. Бірі – елдің іргесін бекіткен ерлер болса, енді бірі – рухани қазынасын байытқан қаламгерлер мен ағартушылар. ХХ ғасырдың аласапыран кезеңінде өмір сүріп, өз ізін тарихтың тас көшесінде айшықтап қалдырған сондай жанның бірі – Садықов Қали еді. Өмірі – бір кітап, еңбегі – бүтін бір дәуірдің шежіресі. Қарағандының қазыналы қойнауынан бастау алған оның тағдыр жолы – кеншінің маңдай терінен, қаламгердің ыстық жанарынан, ұстаздың шәкіртке берген мейірімінен өрілген.

      Сол Қалидың өмір айнасы – тек өзінің ғана емес, күллі қазақ қоғамының өткелді жылдардағы өрнекті тарихы. Еңбек жолында – бір қолымен соқа, бір қолымен қалам ұстаған, бірде шахтаның қара түнегінде, бірде газеттің жарық бетінде тер төккен, жанын да, тәнін де ел үшін арнаған арда азаматтардың заманы. Ел басына күн туған шақта тылда тер төккен, тың игеру жылдарында белін бекем буып, жердің ырысын арттыруға атсалысқан Қали – сол буынның еңбегімен ұлттың болашағын бекіткен өкілі.
      Қазақ даласында білім – әр шаңырақтың арман-қазынасы еді. Елдің көз алдында өткен аласапыран мен ашаршылық, соғыс жылдары білімге ұмтылған әр жастың жүрегінде «ертеңім жарық болса екен» деген бір ғана тілек жататын. Садықов Қали де сол буынның өкілі. Қарағандының шахтасында еңбек ете жүріп, білімге деген құштарлығы жүрек түбінде маздаған шамдай жанып тұрды.

      Ол мұғалімдер институтына түсіп, сол кездегі қазақ жастары үшін үлкен белес саналатын білім ордасының табалдырығын аттады. Бұл – ауылдан келген, еңбекпен шыңдалған жас жігіттің жаңа өмірге қадам басқан сәті еді. Институт – тек білім беретін орын ғана емес, ой-өрісті кеңейтіп, дүниетанымды тереңдететін рухани орталық болатын. Мұнда ол сол дәуірдің білімге адал, ел тағдырына бейжай қарамайтын жастарының ортасында болып, білім мен тәрбиені қатар ұштастырды.
      Оқу жылдары Садықов Қали тек пәндік білім ғана емес, өмірлік ұстаным да берді. Мұғалімдерінен көрген әділеттілік, еңбексүйгіштік, сөзге беріктік оның бойына берік орнықты. Ұстаздары әр дәрісінде білімнің – байлықтан да қымбат қазына екенін, оның жүрекке орнаған сайын арта түсетінін айтатын. Қали осы сөздің мәнін өмір бойы ұмытқан жоқ.

      Садықов Қали алғашқы еңбек қадамын Қарағандының қара шаңды шахталарында бастады. Бұл – көмірдің исі сіңген, қауіп пен қатер күнделікті серік болған ауыр орта еді. Әр ауысым – бір сынақ, әр шыққан тонна көмір – бір жеңіс. Сол шахталардың тас қараңғы қапасында жүріп, ол адам еңбегінің шынайы құнын, маңдай терінің салмағын терең сезінді. Бірақ оның жаны бір ғана шахтаның тар шеңберімен шектеліп қала алмады.
      Жүрегінде жанып тұрған бір арман бар еді – елдің тыныс-тіршілігін, қарапайым еңбек адамдарының тағдырын, қоғамдағы өзгерістерді қағазға түсіру, халыққа жеткізу. Бұл арман оны Қарағандының басты басылымдарының бірі – «Қарағанды пролетариаты» газетінің редакциясына жетеледі. Дәл осы сәттен бастап Садықов Қалидің өмір жолында жаңа парақ ашылды. Редакция табалдырығын аттаған жас журналист үшін бұл орта – нағыз шығармашылық мектебі, үлкен өмірдің қайнаған қазаны болды.

       Садықов Қали алғашқы мақалаларын кеншілердің өмірі жайлы жазудан бастады. Оның алғашқы репортаждарында өндіріс барысы, еңбек ерліктері ғана емес, шахтадағы қарапайым адамдардың қуанышы мен мұңы, арманы мен үміті бейнеленетін. Әр кейіпкері – тірі тұлға, әр оқиғасы – өмірдің өзінен алынған. Ол оқырманын сандар мен құрғақ деректер арқылы емес, адамдардың тағдыры арқылы сөйлете білді. Мысалы, бір мақаласында ол қарапайым кенші туралы жазса, оның отбасының жағдайын, балаларының арманын, әкенің жұмысқа деген жауапкершілігін тереңінен сипаттап, бір адамның тағдыры арқылы тұтас кеншілер қауымының өмірін көрсетті.

      Осындай әдіс оның шығармаларына жан бітірді, мақалаларын оқырманға жақын етті. 
      Садықов Қалидің журналист ретіндегі басты ерекшелігі – оқиғаға тек сырттай бақылаушы болып қарамай, оны адамдардың тағдырлары арқылы беруінде еді. Оның журналистік кредосы қарапайым әрі биік болатын: шындықты айту, адамның еңбегін қадірлеу. Ол өз мақалаларында ешқашан жасандылыққа ұрынған жоқ. Өндірістегі қиындықтар мен жетістіктерді, кеншілердің мұңы мен қуанышын бүкпесіз жеткізу – оның басты ұстанымы болды. 
      Садықов Қали шахтадағы қауіпсіздік мәселелерін, еңбек жағдайын, кеншілердің әлеуметтік жағдайын көтерген өткір мақалалар жазды. Ол тек болған оқиғаны баяндап қана қоймай, мәселенің себебіне үңілді, шешім іздеуге тырысты. Осы арқылы ол журналистиканың басты миссиясын – қоғамға қызмет етуді абыроймен атқарды.

      Газет атауы кейіннен «Советтік Қазақстан», одан соң «Орталық Қазақстан» болып өзгерсе де, Садықов Қалидің қаламы мен көзқарасы өзгермеді. Ол редакцияда сыршыл публицист Саттар Ерубаевпен және ақын, драматург Аллажар Теміржановпен бірге қызмет істеді. Бұл орта жас журналист үшін нағыз шығармашылық шеберхана болды. Ерубаевтың жалынды публицистикасы, Теміржановтың көркем тілі мен сахналық шеберлігі Садықов Қалидің ой-өрісін кеңейтіп, қаламының қуатын арттырды. 
      Әрбір мақаласына көркемдік өрнек қосып, дерек пен сезімді үйлестіре білді. Садықов Қалидің қаламынан туған очерктер, репортаждар мен мақалалар – сол кезеңдегі Қарағандының әлеуметтік тарихының айнасы іспеттес. Оның жазбалары арқылы біз сол уақыттағы кеншілердің өмірін, олардың үміті мен күресін, тұрмысын, қоғамдағы орнын тереңірек түсінеміз. Оның еңбегі арқылы журналистика қарапайым адамдардың дауысына айналды. Бұл – нағыз халықтық журналистиканың белгісі еді.
      Садықов Қали – өз дәуірінің тектілігімен, еңбекқорлығымен ел жадында сақталған азамат. Ол өмірлік серігі ретінде Садықова Мағзия Әлиевнаны таңдады. Бір-біріне тірек болып, өмірдің ащысы мен тұщысын қатар өткерген бұл қос тұлға шаңырақ көтеріп, тағдырлар тоғысқан берекелі отбасының іргесін қалады. Уақыт өте келе бұл шаңырақта алты бірдей ұрпақ дүниеге келді. Олар – Мәдениет, Зайда, Ипатия, Жібек, Шолпан және Берікбай.

       Осы ұрпақтың үлкені – Мәдениет Қалиұлы. Әке жолы – ұлға таусылмас тағылым, мәңгілік мектеп. Қали ақсақалдың өнегесі мен қажырлы еңбегі Мәдениет Қалиұлының бойына бала күнінен сіңді. Ол әкесінің шахтадағы ауыр еңбегін де, редакциядағы еңбеке толы күндерін де көріп өсті. Әке қолындағы қалам мен маңдайындағы тер – екеуі де бір ғана мақсатқа, ел мен жерге қызмет етуге арналатынын бала Мәдениет Қалиұлы ерте түсінді.
      Жоғары білімге ұмтылу оның да өмірлік бағытын анықтады. Қазақ мемлекеттік университетінде білім алған жылдар – Мәдениет Қалиұлы үшін болашақ қызметінің негізі қаланған кезең еді. Бұл жылдарда елдің тағдырына бейжай қарамайтын, жалындаған жастардың ортасында жүріп, пікірталастарда шыңдалды, ұйымдастырушылық қабілетін дамытты.
      Мәдениет Қалиұлының саналы ғұмыры – туған еліне, қоғамның дамуына, білім мен ғылым саласына аянбай қызмет етудің жарқын үлгісі. Оның еңбек жолы ел тарихындағы күрделі кезеңдермен астасып, қоғамның саяси, әлеуметтік және мәдени дамуына айрықша үлес қосты.

      1954 жылы оқуын тәмамдаған жас Мәдениет Қалиұлы көп ұзамай қоғамдық-саяси өмірдің қалың ортасына араласты. Алғашқы еңбек қадамын Қарағанды қалалық комсомол комитетінің үгіт-насихат бөлімінің меңгерушісі болып бастады. Бұл сол уақыттағы ең жауапты қызметтердің бірі болатын. Үгіт-насихат бөлімі – жастардың санасын қалыптастырып, олардың бойына отансүйгіштік пен еңбекқорлық қасиеттерін сіңіретін орталық саналды. Мәдениет Қалиұлы бұл қызметті ерекше ықыласпен атқарып, жастардың көзқарасын тәрбиелеуге, олардың қоғам өміріне белсене араласуына үлес қосты.
      1955 жылы комсомол жолдамасымен Қарқаралы ауданына жіберіліп, Жамбыл атындағы колхоздың төрағасы болып тағайындалды. Бұл – тың игеру науқанының нағыз қызып тұрған кезеңі еді. Жер игеру, ауыл шаруашылығын көтеру, еңбек өнімділігін арттыру сияқты маңызды міндеттерді жүзеге асыру оңайға соқпады. Дегенмен, Мәдениет Қалиұлы жаңа техника енгізіп, егіс көлемін ұлғайтып, шаруашылықтың экономикалық жағдайын жақсартуға көп күш жұмсады. Ол тек өнімділікке ғана емес, адамдардың әлеуметтік ахуалына, тұрмыс жағдайына да баса назар аударды.
      1956 жылдан бастап ол Қарағанды облыстық комсомол комитетінің лекторлық тобының меңгерушісі қызметін атқарып, елді мекендерді аралап, халықпен тікелей жүздесіп, қоғамдағы жаңалықтар мен өзгерістерді түсіндіру жұмыстарын жүргізді. Ол ел ішінде беделді, сөзі өтімді, жұртшылық сенім артқан тұлғаға айналды.

      Кейін ол Киров аудандық партия комитетінің бөлім меңгерушісі қызметінде болып, партиялық басқару ісінің қыр-сырын меңгерді. Бұл кезеңде ол әділдік пен парасаттылықты ұстанып, әрбір мәселенің шешімін халық мүддесі тұрғысынан қабылдады.
      Білім беру саласындағы қызметі де елеусіз қалмады. Ол №70 мектептің директоры, кейін Қарағанды қалалық халыққа білім беру бөлімінің бастығының орынбасары қызметтерін атқарды. Оның бастамасымен мектептердің материалдық-техникалық базасы нығайтылып, мұғалімдердің кәсіби деңгейін көтеруге арналған курстар ұйымдастырылды. Мәдениет Қалиұлы үшін білім беру саласы – ұлттың болашағының кепілі, мектеп – жас ұрпақтың қалыптасу алаңы болатын.

      Алайда Мәдениет Қалиұлының өміріндегі ең жауапты әрі жемісті кезең – 1973 жылдан 1984 жылға дейінгі аралық. Осы жылдары ол Қарағанды облыстық комитетінің білім және жоғары оқу орындары мен ғылыми мекемелер қызметкерлері кәсіподағының төрағасы қызметін атқарды. Бұл – аймақ көлеміндегі педагогтар мен ғалымдардың, ғылыми-зерттеу институттары қызметкерлерінің, мәдениет майталмандарының әлеуметтік жағдайы мен кәсіби дамуына тікелей ықпал ететін жоғары лауазым болатын.
      Осы кезеңде Мәдениет Қалиұлының бастамасымен мұғалімдер мен ғылыми қызметкерлердің тұрмысын жақсартуға бағытталған кешенді бағдарламалар жүзеге асты. Кәсіподақ арқылы көптеген білім және ғылым саласы қызметкерлері жаппай тұрғын үй алу кезегіне енгізіліп, жүздеген отбасы жаңа пәтерге ие болды. Балабақшалардың санын арттыру, жас отбасыларға жеңілдетілген несие беру, демалыс орындарына жолдамалар үлестіру секілді әлеуметтік мәселелер шешімін тапты.
      Мәдениет Қалиұлының басшылығымен кәсіподақ ұйымы тек әкімшілік құрылым ғана емес, еңбеккерлердің құқығын қорғап, олардың шығармашылық дамуына ықпал ететін қуатты қоғамдық күшке айналды. Оның бастамасымен Қарағанды қаласында және облыс көлемінде ғылыми-практикалық конференциялар, педагогикалық кеңестер, шығармашылық байқаулар жиі өткізіліп тұрды. Мұның барлығы мұғалімдер мен ғалымдардың кәсіби шеберлігін арттыруға, тәжірибе алмасуына үлкен мүмкіндік берді.

      Сонымен бірге, ол жоғары оқу орындары мен ғылыми мекемелердің материалдық-техникалық базасын күшейтуге көп күш салды. Оның тікелей араласуымен зертханалар жаңартылып, жаңа оқу құралдары әкелінді, студенттердің жатақхана мәселесі шешімін тапты.
      Мәдениет Қалиұлы басқарған жылдары кәсіподақ мүшелерінің әлеуметтік қорғалу деңгейі айтарлықтай жақсарды. Ол еңбеккерлердің еңбекақы мәселесін, жұмыс уақыты мен демалыс құқықтарын, зейнетақы көлемін көтеру бағытында белсенді бастамалар көтерді. Кәсіподақ жиналыстарында ол әрбір адамның проблемасына жеке тоқталып, шешу жолдарын нақты анықтап отыратын. Оның қарапайымдылығы, әділдігі, адам тағдырына жанашырлықпен қарауы халық арасында үлкен беделге ие етті.
      Зейнет жасына жеткен соң да қоғамнан қол үзбей, көзі нашар көретін балаларға арналған мектеп-интернатының директоры қызметін атқарды. Мұнда ол ерекше қамқорлықты қажет ететін балаларға бар мейірімін арнап, олардың білім алуына, өз әлеуетін жүзеге асыруына мүмкіндік жасады. Оның шәкірттері өмірдің қиындықтарына мойымай, болашаққа сеніммен қарауды үйренді.

      Мәдениет Қалиұлының бүкіл өмір жолы – халыққа адал қызмет етудің, әділдік пен табандылықтың, білім мен ғылымды өркендетуге деген шынайы жанашырлықтың айқын көрінісі. Ол өзі еңбек еткен барлық салада жаңашылдық әкеліп, қоғам дамуына үлес қосты. Оның есімі педагогтар мен ғалымдар, мәдениет пен ғылым саласының қызметкерлері арасында зор құрметпен аталады. Мәдениет Қалиұлының өнегелі еңбегі мен игі бастамалары бүгінгі ұрпақ үшін құнды мұра болып қала береді.
      Марапат – ол өмір бойы төгілген маңдай тердің, ұлтқа сіңірген еңбектің, азаматтық адалдықтың куәсі. Садықов Қали мен Садықов Мәдениет Қалиұлының алған марапаттары – олардың әр кезеңде ел мүддесі үшін атқарған еңбегінің айнасы.
      Садықов Қали соғыс жылдарында майдан шебінде болмаса да, тылдағы еңбек майданында тер төкті. Сол жылдары елдің еңсесін түсірмей, өндірістің үздіксіз жүруіне атсалысты. Майданнан келген қаралы хабарлар мен жауынгерлердің хаттарын елге жеткізіп, еңбек адамдарының ерлігін жариялау – оның журналистік миссиясы болды. Осы еңбегі үшін ол «Ұлы Отан соғысының тыл еңбеккері» атағын алды.

      Сонымен қатар, ол «1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске жиырма жыл» және «Жеңіске отыз жыл» мерекелік медальдарымен марапатталды. Тың игеру кезеңінде де ол қарап қалған жоқ. Жаңа жерді игеріп, өнім алудың маңызын халыққа түсіндіріп, газет бетінде, облыстық радио эфирінде бұл тақырыпты үздіксіз насихаттады. Осы еңбегі еленіп, ол «Тың жерлерді игергені үшін» медалімен марапатталды. Көп жылғы журналистік еңбегі, кәсіби шеберлігі үшін Қали ақсақал КСРО Журналистер одағының мүшелігіне қабылданды.
      Ұлы Мәдениет Қалиұлы да өмір жолында көптеген марапатқа ие болды. Оның ішінде ең қымбатының бірі – «Владимир Ильич Лениннің туғанына 100 жыл толуына орай «Ерен еңбегі үшін» медалі. 1982 жылы Мәдениет Қалиұлы КСРО білім және жоғары оқу орындары мен ғылыми мекемелер қызметкерлерінің кәсіподағының IX съезіне делегат болып сайланды.

      Ол сондай-ақ Қазақстан кәсіподағындағы белсенді және нәтижелі қызметі үшін бірнеше рет Қазақ кәсіподақ кеңесінің және Бүкілодақтық кәсіподақтар орталық кеңесінің Құрмет грамоталарымен марапатталды. Зейнет жасына жеткенде, әлеуметтік саладағы айрықша еңбегі үшін Мәдениет Қалиұлына республикалық маңызы бар жеке зейнеткер құрметті атағы берілді.
      Әке мен баланың кеудесіндегі медальдар, қолындағы грамоталар – екеуінің де өмірінің бір-бір парағы. Бұл марапаттарда – қаншама ұйқысыз түндер, мыңдаған шешілген мәселе, жазылған мақалалар мен оқытылған сабақтар, тәрбиеленген ұрпақтың ризашылық нұры бар еді.
      Садықов Қали мен Садықов Мәдениет Қалиұлы – өз дәуірінде ел игілігі жолында еңбек еткен, артында өнегелі ісі мен қадірлі есімі қалған азаматтар. Екеуінің де өмір жолы – жауапкершілік пен адалдыққа негізделген қызметтің, ұрпаққа қалдырған асыл мұраның айғағы.